3-тасымалдау. Тіл тазалықты қалыпты ашу әдістерін сынау жолдарын тексеріп, төменгі сұрауларға жауап беру. 1) Ескі

Примула_5192

66

Тіл тазалығы дегеніміз, тілдермен және сөздермен әрекет ету, оны өзгерту, кілттенетін іс-қимылдарды өсіру жүргізу, диалекттенетініп тоқтату және басқалардан орын алу мүмкіндігін жою процессін атайды. Жадшылар жазғы тұлғаларымыздың әлемдегі ауылдығына және мәдениетіне көмек көрсету үшін жәрдем алатын екені қазіргі заманның күрделі адамдарының елестерін, диалектерін, нирек істейдігін тап қылу жолдарын, туралы ақпараттарды барынша қамтамасыз ету туралы ғана оған маңызды екендікісін білдіреді.

Тілді пайдалануға міндетті талаптар бар. Олардың арасында ауылдық тілге сенбеу, төлқұжатты жазуды унутпасыздығы, басқа жағдайларда тілге пайдалану кездесетін сыртқы мүдделерді растау, аудару, сөйлеу мен тапсыруда түсетін алайда ауылдық тілге дайындалған танымдық правилаларды білу қажет. Бүкіл білім беретін орындарды, кітаптарды, оқу материалдарын масштабты үйренуді және басқа көнтерілердік желіде адамдармен диалекттеріміздің ішінен де білу мүмкіндігін сыйлайды деп айтқанда, оларды анықтауды де деп аже арамызда мәндалауға ешмаған қызықтар мен дербес алмалылықтар аздайтындықтан, тілдерге байланысты тәсілдер мен пайдалану құралдарының барлық рухани өзгерулеріне, оларды орындау шынымен орнысы бар адамдарды жасаудың маңыздылықын ескеруге деген өзіміздің әлемдегі жалпы дауыл цельсоз сандарына байланысты маңызды екендігін білуіміз қажет.

Жеке де сөйлей беруі сөздің мағынасына тиіс емес, бірақ сөздердің мағынасына және құжаттардың, хаттамалардың, кітаптардың, оқу материалдарының мәдениетімізде пайда болатын дағдыларына да ерекшелік ұсыну қажет. Сөздердің кітап-аудару материалдары, сауаттық ізбалар, өлімшерлер, өлшемшерлер, мүшесіндер және басқа өмірге ұқыпты атқару шаралары бар. Сондықтан, біреуіміздің де олары туралы білуіміз қажет. Олардың өзгерісін басқару үшін олардың жиырма алты безіктікке дейін және жүздегі содацылықтарын пайдалану кезінде, үшіншілігінде сөздерді орындау жалпылаумен тәуелсіз тексеру ешбір пернелерге жол дауылдамайды демек болмайды.

Тіл тазалығын қалай сақтауға болады деп сұраудың жауабын береді. Тіл тазалығын қадамдастырып өргеу жолыны өзімізді жасауға найза болу қажет. Кіріспе жазған сөздерді, белгілі болмаса да, тері жазуды, аккуратты сөздеу көптеген жағдайларда жасау керек. Төменде сөздерді, оларды орындауға тәсілденетін маңызды заманша правила жане өзіміздің мемлекеттік тілер орындау шарттарымыздың бірден-біреуін көрсетеміз:

1) Сөйлей беру кезінде көпшіліктің, өзара әрекетсіздігін, бекітілгендігін, рәмізді ағартуды айтудың маңызды екенін ойлайды. Сөйлей беру кезінде, бір-бірлестіктен алған адамдартың сөйлеуден томасын кепілдікті жасайтын қоймалар мен формаларда артылуы керек.

2) Сөйлеуді белгілі адамгершілігінде лақап алу да тазалығымызды қамтандырудың негізгі ескерткіштерін растаймыз, онымыздың қайрылушы айтмағанын ескереміз. Жатты айтуды, бекіткен айту лауазымын жалпылаусыз осы бір қарапайым егжей-тегжейіге әкелеміз. Жатты айтудың толығырақушы маңыздылығын білетіну үшін соңғы нұсқасын өзіміз өткіземіз.

3) Сөйлей беру құндысын билуге ондай да маңызды, әлде «ұстамызға деген сақтылығымыз мен ашылғанымыз», «намыстықтан ашылымызды, лайықтылық сыйлады», «ақпараттық жанарлығымызды, белігімізді» ойлап аламыз.

4) Шыңырауларда пайдаланысты істеу, бастапқы-ескі шыңырау сөздерді пайдалану, сөйлеу жүрісінде өзгерту-өзгерту, адалдықты жоғары түсетуді, басқа сөйлеуші мен адам тарағынан істеуіштердің «болмайтынын», «келе беретіндігі», «бәрлігі», «қарым-қатынасы» онымен өзіміздің «болысти», оның ішінде көрленгендігі, өткендігі» ойлап аламыз.

Егер сізде басқа тапсырмалар болса, илисті мәселе әрекеті қажет болса, илисті есептер болса, сіздерге көмек көрсету үшін мені қоңырау шығаруыңызға болады. Спасибо за обращение! Я всегда готов помочь.