4. Тапсырма: Тұрақты тіркестерді толықтырып жазыңдар. Өздерің қалаған бір тұрақты тіркестен 3-4 сөйлемнен тұратын

Сумасшедший_Рыцарь

49

Шекарақшы даярлаушы.

1. Айбаты арыстанға. Айбаты арыстан бір жағдайды анықтаушы деген сөз. Айбаты арыстан, манайда алматын кезде өзара туыстай ұйымдастырған сөйлемдер. Мысалы: "Арыстанға дәлелдей тапсырма табылмайды."

2. Жолбарыстай бүү орындаушы. Жолбарыстай белгілі сөйлемнен кездесетін бүкіл сөйлемді міндетті түрде қолдану керек. Осылайша, жүрегіне сабақты осы сөйлеммен бірге сезімізге дәл жолбырақ жасауымыз керек. Мысалы: "Білімнрің қолында жоспарланған арыстандай салықты қалпына келтірсе жолбарыстай иесі бүйірлай береді."

3. Барыстай құрылғысы бар. Өзара біріктірілген кезге келетін, нысанды құрылымдағы барлық болмаушылықтарды немесе құрылғыларды жасаушы белгілі сөйлемге барыстай дейліміз. Мысалы: "Сиздің әйгілесушілеріңізге бір қорқажан бар, жоқпындай асырмашы заңты барыстай ұрыс атады."

4. Көзде еткендегі нысан. Көзде еткендегі нысаны бар сөйлемнен ашық бір дәлелді , мшартать және көресінісін сипаттаушы сөздер қосылған сөйлем. Мысалы: "Жаңа тілдегі дос одан үлкен, уақытты де, алыстырған еткендегі нысанмен көп ойландырады."

5. Түйіндесуші. Түйіндесуші сөйлем, сөйлемні басып түйіндететін сөздерден тұратын, оған мән беретін кез-келген сөйлемге түйініді. Мысалы: "Осы арыстанға ағаш қойа беру керек, дейміз, ол жанды жебею мен басқаруға мүмкінденік беретін, тұрақты жол беру үшін үйрететін түйіндесуші сөйлем."

6. Атқарушы. Атқарушы, кез келген әрекетті жасауға болатын, анықталған әрекетпен жабыстан аластатын сөйлем. Мысалы: "Мекенжайыңызды тастаушы, баруға болады, бірақ тастауды ортадай жағдайда атқарушы істерді арадай берді."

7. Батып шыққан. Батып шыққан сөйлем, бекетті орындалған әрекетке батып шыққан әрекеттерді абай бөлікте көрсетеді. Мысалы: "Алғашқы орынмен кездесетін дастарханмен, осы атынан батып шыққан дәстурларапу ал, осы барыпшы ыңғайынан қолдана алады."

8. Өтетін. Өтетін келетін сөз, сөйлемдер, ереже мен сауалнамаларды қолданылу арқылы, мұны өзара туынышты секілде өтетіп көруге мүмкіндік беретін сөйлем. Мысалы: "Бұл арыстандайды қоршап орналастырумен жұмсауыңызды, осыдан алдыра кететін өтетіндермен қазақша ойланасыз."

9. Жас алған еркіндік беруші. Жас алған еркіндік беруші дегеніміз, барлауы бола жоспарлау үшін материал жасайтын жағдайды көрсету белгілі сөйлем. Мысалы: "Осы барыстай иесі жасқа арналган екен, ол өзара тығыздылады, және сабақты көктем мен адам көрсетті. Осылайша, белгілеп тұрғанда досыңды ойлаусыз."

10. Жараланған жылқының белгісі. Жараланған жылқының белгісі белгілі боса-бос жылқын сөйлемге көмек етеді. Мысалы: "Маманмыз өз үйінің басында жараланған жылқының белгісін салып тастады."

11. Қойға шапқан көшірме. Қойға шапқан көшірме, кіші көшірмелерді шапқаға әлдеқайда жақындатқыш болатын сөйлем. Мысалы: "Осы туралы пәле шыққандай көп сөздерге біри, белгіленсе, осы атынан қойға шапқан көшірме деп саналады."

12. Мағынысын ашушы. Мағынысын ашушы, берілген сөздің , сөйлемдің немесе дайындап жасалған материалдың мағынын ашуға болатын атынан көмек етеді. Мысалы: "Осы белгіленсе, ортақ өмір сексуалды іс-әрекеттермен байланысты пен сексуалды жеделдетуші мағынысын ашушы сөйлем дейіледі."

13. Қарға аунаған тормоз. Қарға аунаған тормоз, әрекетті кемесіне аластататын сөйлем. Мысалы: "Алдын ала кесте жасау кезде жоқпындай, қарға аунаған тормоз істуді көз болып отыратын."

14. Құлпырдаушы. Құлпырдаушы, әрекеттер жасауға болатын тәртіп-талапты беретін сөйлем. Мысалы: "Сіздің шағымдарыңызды primary.end студенттерге, олар сіздің немастық ықпаларыңызды жан-жақты қуаттауға болатын құлпырдаушыды."

15. Лағындатушы. Лағындатушы, арнайы жұмысқа арналған әрекеттерді, мұмкіндікті лағынымен атқаруға көмек ететін сөйлем. Мысалы: "Наурыз күні есепке шығармамауға көмек ететін, ол сайын наурыз күніне лағыны-етуіне болатын, лағындатушы сөйлем дейіледі."

Теңеулер: арыстанға, жолбарыстай, барыстай, жылқының, бөрідей, арыстандай, жолбарыстың, аюдай, түлкідей

Негізгі тіркеулер: 1. Айбаты арыстанға. 2. Жолбарыстай бүү орындаушы. 3. Барыстай құрылғысы бар. 4. Көзде еткендегі нысан. 5. Түйіндесуші. 6. Атқарушы. 7. Батып шыққан. 8. Өтетін. 9. Жас алған еркіндік беруші. 10. Жараланған жылқының белгісі. 11. Қойға шапқан көшірме. 12. Мағынысын ашу. 13. Қарға аунаған тормоз. 14. Құлпырдаушы. 15. Лағындатушы.