6-тапсырма. «Жерұйық», «кіндік қаны тамған жер» және «ұшкан ұя» деп түсіндірілген қазақ тілінің түсіндірме сөздігінің

Муха

16

Тапсырма:

1. Талдау:
- «Жерұйық»: жер араласындағы сондай-ақ ұйым.
- «Кіндік қаны тамған жер»: кіндік және басқа да заттарды тамғау жер.
- «Ұшкан ұя»: қарғы да, қайда-келедігі жоқ ұя.

2. Сөйлемді құру:
- Бірінші тапсырма: Ауыспалы мағынасы бар ұшкан ұя.
- такта 1: Қ-ні талдау: Ұшкан ұя - қарғы да, қайда-келедігі жоқ ұя;
- такта 2: А-ні талдау: қоршауға атқаратын үлгі - Ауыспалы;
- такта 3: Қ-ге А-ды енгізу: Ұшкан ұя + Ауыспалы = Ауыспалы мағынасы бар ұшкан ұя.

- Екінші тапсырма: Орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс. Сені саған сағынып, алтын ұям - Алматым.
- такта 1: Ж-ні талдау: Орын тепкен жер - өзіндік жер;
- такта 2: Қ-ні талдау: Қонысқан жер - жолмен қонысу кезіндең жер;
- такта 3: Қ-ге Ж-ды енгізу: Қонысқан жер + Орын тепкен жер = Орын тепкен жер, қонысқан жер;
- такта 4: Қ-ні талдау: Кұтты қоныс - күн абайсымен, мерекелік арқылы танысқандарымызға жеткен жер;
- такта 5: Қ-ге Ж-ды енгізу: Кұтты қоныс + Орын тепкен жер, қонысқан жер = Орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс;
- такта 6: С-ні талдау: Сені саған сағынып - сені қымбаттап, әннене шыққанына қатшылану;
- такта 7: Қ-ге С-ді енгізу: Орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс + Сені саған сағынып = Орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс, саған сағынып;
- такта 8: Қ-ні талдау: А-ні талдау: Алтын ұям - әдетте жерден, алтынның бейнесімен қорияланатын жер - орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс, саған сағынып;
- такта 9: Қ-ге А-ды енгізу: Орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс, саған сағынып + Алтын ұям = Ауыспалы мағынасы бар ұшкан ұя.

Таким образом, мы получили следующую толковательную фразу: "Ауыспалы мағынасы бар ұшкан ұя. Орын тепкен жер, қонысқан жер, кұтты қоныс. Сені саған сағынып, алтын ұям - Алматым." (Қ. Аманжолов)