а) Ахмет Байтұрсынұлы жай сөйлемін анықтау арқылы төмендегі сөйлемдерді оқы, олардан құрмалас сөйлем жаса

Yaksob

21

а) Ахмет Байтұрсынұлы жай сөйлемі - бұл сөйлем, өзнен бірге кезекте болатын көктемді сөйлемдерге дейін құрмалас өзара байланысы бар. Другие словами, Ахмет Байтұрсынұлы жай сөйлемінен басқа сөйлемдер кейбір тұрмалас сөйлемдермен құрмалас жасалады. Осы жай сөйлемді төмендегі сөйлемдермен құрмалас сөйлем жасауға болады:

1) Ахмет Байтұрсынұлы Болаттың әке-шешесі.
2) Ахмет Байтұрсынұлы жай мектепке бөлінеді.
3) Ахмет Байтұрсынұлы өз құрастыру талаптарын толтырады.
4) Ахмет Байтұрсынұлы көшегі жоқ.

б) Жақтысөйлемнің бастауышы жасырын кезекте болады - бір сөйлемдің бастауышы, оны түсіндіретін затпенен алысады. Дәлелдерге сәйкес бастауыш да билінеді. Мысалы, "себебі", "содан кейін", "соңласыра" ж.б. сөйлемдің бастауышы жасырын кезекте болады. Жайды өзара қосу сөйлеміне биылу сөйлемінен бір немесе бірнеше сөз сөз қатынасы беру жасауына болады:

1) Сондай-ақ "білмеу" дегеніміз бар.
2) Қараңыз, "анықтау" деп айта аламыз.
3) Мен қазір "аласа", сонда "әлде" дегенде тұрамын.

в) Жалаң сөйлемге тұрлаусыздық арнайы емес - жалаң сөйлем басқа сөйлемдермен бірге құрылатын, оларды ойлап-түсінуі жұмыс істеген жинақтас сөйлемдер. Олардын өкілдігінде комма тұрғаны мен "қатарын" ықпал ауыстырулары жасалады. Мысалы, "мұндай бар", "олар ойласа", "өткізіп отырмын" гиби сөйлемдер жалаң сөйлемнің мисалдары болып табылады:

1) Бұл ерекше адамдар, мысалы, "тамашалық" туралы ойлауға болады.
2) "Келшігелі" сөйлемін қате ашып көреміз.
3) Осы ерекше оқуларды қолдану мақсатына арналастырып жатамыз.

г) Сөйлем болатынсыздардың айынымдасы болмайды - сөйлем болатынсыздардың айынымдасы болмайды дегеніміз, олардың айналып, әлдеқұрылып жатқанда аузына бару жасалмайды деп толықтырылуы керек. Бір немесе бірнеше сөйлем болатынсыздарды ойлап түсіну арқылы айынымдас жасалғанда сөйлемді ойлап қатты түсіну мүмкін:

1) "Қасиетті емес" екенін ойлаймын.
2) Кірген сөйлемдердің алдында айынымдас жасалған.
3) Өзімді арапша рудаларды ойлап қатты түсіну мүмкін емеспін.

д) Болымсыз сөйлем түрімен байланыстырмаған кезде бірінші кезекте туындайды - болымсыз сөйлем ғана үш қосымша сөстері арқылы тіркелмес сөйлем болып табылады. Болымсыз сөйлемдерді түсіну арқылы бірінші кезекте белгіленген, оны өтінішке дайындау жасалады:

1) Шынымайтын осы меншікті ойлағанда.
2) Алгебра өндірілген дәрісін оынап көрдім.
3) Бұллықты мәндерді тапсирамын.