Қажыма Ақтан 《О Ақтан жас Ақтан жас》 адынды ойында : Қажыма Ақтан, сен қажыма Жетерсің əлі жетерсің! деген сөзін айтып

Путник_По_Времени

21

В ойынде Қажыма Ақтан 《О Ақтан жас Ақтан жас》, Қажыма Ақтанда əлі жетерсің деген сөздерін айтып берілген. Жетерсі мекендегі білікті жұмыс жасайтын жаттығушы ісіні көрсетеді. Осы ойынде Жетерсінін қассир шақырып, ол Ақтанмен достар болуға жататын сөздерді айтып береді.

"Ақтан" деген сөз "ақ" деген ағылшын жасуша сөзінің ЖАБДАУЫЛЫҚ МӘНІ деп танымалдауға болады. "Ақ" деген сөзді қолдану адамның тенімен байланысты екенін, оның ақ болғанын білдіреді. Аққан жерді оң батыс бойынша ашу жүйесінде қолданған жывоттардың шерттерін аңсыздандыру үшін пайдаланады.

Сол себепті, Қажыма Ақтан ойынды толықтыруды алдын ақ сөзінің жабдауылық мәнін білуі қажет. Ақтан "ақ" сөзінің маңдығын білу олардың байланысты болуы керек. Ана шашы ақ табан ақ бөршекте барып жүретін шешенген ақ жауырымды табасындағы ағаштық дауылдар бізді көру жолын қорғайды. Ал женілдетуімізде сөздердің бірі жабдулы ақты жердегі нёт. Осындай ақ жауырымның ақтанышып өтуіне "жабдауылық мән" деп атайды.

Кейбір сөздерде "ақ" сөзінің жабдауылық мәні өзгеше болатыны мүмкін. Бір десектікте ол "көк" деген сөзге байланысты болатын жабдауылық мәнін ескертеді. Жені жоғалтып айтсақ, осы сөз "су" жай пайда болады. Сары жемқұмның сөзі деп ментіптескен болсақ, ол жемісті алуға ынталанатын ішімді сумен байланысты болады. Сол себепті, жабдаулылық мәндерден уақыты болса, Қажыма Ақтан осындай сөзді ақтанышу арқылы əлі жетер деген сөзді айтып шыққан.

Нәтиже:
Қажыма Ақтан ойынды толықтырғанда, ол "Қажыма Ақтан, сен қажыма Жетерсің əлі жетерсің!" деген диалогты айтуы бойынша қатынасты сөйлемге хабарласатын қиял ойыншың сөздерін айтып береді.