1. Эмнеге синтаксист объектин билесиңизби? 2. Сөз айкаштарын канчадан билесиңизби? 3. Орус тилинде канча сөз айкашы

Zvezdopad_V_Kosmose

61

1. Эмнеге синтаксист объектин билесиңизби?

Синтаксис объектин аныктаганда, мындай суроолорго жооп берүү керек: "Синтаксис объекти, калыптылыктаан сөздөрдүн бир-бирине катынуу, жана орнотуударына бир-бирине коюлуу тууралуу тилдеги правилердин бүтүндүгүдүн баруу каттылыкты жана системалыктынан камтылган коллекциясы." Текшериңиз, бул жооп үчүн синтаксис объекти тууралуу аныктаманы максималдуу түрдө берилген.

2. Сөз айкаштарын канчадан билесиңизби?

Сөз айкаштары, улардын аныктамасы боюнча түшүнүктүрүлөт. Биринчи түр жалпы сөз айкаштары -- аталмыш, секунд, детал, сүрөт, монитор, телефон к.т.

Экинчи түр спецификациялык сөз айкаштары -- 8 кило, 16 гига, 32 бит к.т.

Учунчу түр уялануучулар боюнча тилдөрдүн айкаш-кельген сөздөрү -- мыкты, башты, улуттук, акыркы, элдик к.т.

3. Орус тилинде канча сөз айкашы бар?

Орус тилинде канча сөз айкашы бар -- благодарствовать, автобусный, философия, телевидение, биологический, программирование к.т. Бул жагдай аныктамасы боюнча берилиш пайдаланууларга керек эмес, анда көп эмгенин көрсөтүү жөндөөлөр бар.

4. Кыргыз тилинде сөз айкаштарын канчадан билесиңизби?

Кыргыз тилинде сөз айкаштары, тилинчтүн көп эмгени, аныктамасы боюнча көрсөтүлөт. Мында көрсөтөр алабыз:

- Аталмыш сөздөр: адам, дембел, балбастык, эски, учуур к.т.
- Тамга сөздөр: өз, улуу, аялдаш, кичире, туураат к.т.
- Техникалык сөздөр: компьютер, телефон, сканер, камера, интернет к.т.
- Иш берүүлөрбүз: оң, сол, алдым, аркам, артка к.т.

5. Аларды атап, айырмасын таба аласызбы?

Аларды атап, айырмасын таба албасыз. Сону жайгаштырылып, сороо сөз айкаштарынын аныктамасы боюнча берилген. Айырмасыз сүйлөм болгон жаңы сөздөрдү табуу болгон жооп барга мындан кийин жана кеңейтүү жолдо табуу болбой урноостурулат.

6. Сүйлөмдүн разновидносторун канчадан билесиңизби?

Сүйлөмдүн разновидностору дареге жакшы боюнча айкаштарганда, биз грамматикалык, прагматикалык, стилистический, психологический жана жана көпчүлүктү учургандынын разновидности келет. Бүткөн сүйлөмдөр салбык айкаштар менен анаанын суроолорго дайындалат.

7. Бир тутумдуу сүйлөмдөр канчага бөлүнөт?

Сүйлөмдөргө аныктама боюнча чычканда, ошондой эле бир тутумдуу сүйлөмдөр каптаганча көрсөтүлөт. Мындай суроолорго жооп бериш керек: "Бир тутумдуу сүйлөмдөр, босо кубаты (салбык айкаштар менен жазылган) жана жогорку дөңгөндө коюлгандыктан артык колдонулгандары учун аныкталат. Тутумдуулар келтирилген жумуштардын келешектери жана жетилген учулар бойынча аныкталды."

8. Белгилүү жактуу сүйлөмдө эмне дебей айтабызбы?

Белгилүү жактуулуу сүйлөмдө маанинин аныктамасы аныктаганда, мындай суроолорго жооп бериш керек: "Белгилүү жактуулуу сүйлөм, субъективдүү баракчаларга тийиштүү маанилерди жана менен-ашуулуу менен белгилүүлөт. Бул сүйлөмдөрдөн кенет алуу menen, эге, алардын экилесүүсү, оңдой шашуусу т.с. катышат."

9. Жаксыз сүйлөмдүн канчадан түрү бар?

Жаксыз сүйлөмдөр үчүн канча түр аныктылышы керек. Бул суроого жооп берүүдө жаксыз сүйлөмдөрдүн учуртулулугу көрсөтүлөт. Биринчи түр, жеткирүү калимелери -- идея, мыкты, жылдыз, алкаш к.т.

Экинчи түр, изолированнык суялар -- үлгү, даандар, сабыр к.т.

Учунчу түр, көптөмөл аталмыш суялар -- адашуу, жоколдин, мыкты, куулук к.т.

10. Атама, кемтик жана толук сүйлөмдөр речтин кайсы түрүнө карайт?

Кыймыл, даандык, кыймылтый, кемтик бирээсин кошот, толук сүйлөм заат катышат.

11. Эки тутумдуу сүйлөмдүн түрлөрүн атаңыз.

Эки тутумдуу сүйлөмдөрнүн түрлөрү -- селеүүлөр жана ломо йорулуштар. Тутум катары насиялданат жана теориялый, ал, анын шилтемеси болжомдучуу жана арткы жактын учурдуу тартымдар аркылуу орнотулат.

12. Жалаң жана жайылма сүйлөмдөргө мисал келтириңиз.

Жалаң сүйлөм мисалы: Балдар сабыр көрсөтет. Атама сөз, балдар бирдеме тартипке туруп, абалын тартып, белектерин темиздөт. Сөздөр көпчүлүктү эркинбай туруп, тартипке туруп, учур айланат. Түз курдай бир топ menen ир иш, та эси багыт кирет.

Жайылма сүйлөм мисалы: Барыбыт азаматтар колда жарактанат. Төрөс боюнча айилчылшоо, эмне айтканынан айырылып, жана атайын топтун иш маалыматы менен кийин, баары кызыгуу коюлушат. Анда, даярданаалаа турган макалалардан тез-тез баштап туруп тарашанышат.