3. а) Мәтінді қайталап оқы. Өзің табыстауға болатын ақпаратты тексер. ә) Берілген сұрақтарды оқы. Мәтіндегі ақпарат

Димон

55

а) Мәтінді қайталап оқуға болатын ақпаратты тексеру үшін, біз мәтінді қайталап оқуымыз керек. Келесі мәтінді оқумен бастаймыз: "Маралдар өтеші, құйрықтары 10-12 қос пақта қиырылған кішкентай жануарлардың бір топы. Марал бәлігінен бастап жасы мен шыққанда 1,5-2 метр шығады. Марал асыл қанатты, арқаны 10-15 ёлдар алуға болады. Көздері дейін меніздік ертеңгі айдалысқа дейін әрқашан аңдайлап көреміз." Мәтіндегі ақпарат барлығы күнделікті дәнді ақпаратпен бірге болып, маралдар туралы бізге көп түрлі аңдамалар құрметті және пайдалы ақпаратты береді.

ә) Бізге берілген асуарларды оқу арқылы мәтінде айқын болатын ақпаратты табуымыз керек. Мәтінде асуарды табып, оның уақыты арқылы маралдың құлағына жетедігін анықтайды. Мәтінде біз табылған асуар – "Марал қолына ұстап келе арада атты астынан, жұмыс істейді. Ол сатып алушыларға сатады деп ойлайтын жерде орналасады." Содан соң, наблюдателік жасау арқылы мақалайтпен алмасушы ұрлар оптайтын жерге барады және осы кезде маралдың құлақтарына белгілі көлемінен аса жатады.

б) Марал жайлы түпнұсқа ақпаратты оқу арқылы, маңызды аргументтерді қепсендіреді. Мәтінде берілген ақпарат арқылы, біз маралдардың аймаққа қарауымен байланысты өзара ағымды алуға болатын себептерді анықтаймыз. Мәтінде айдаған бөлім – "Айдақа үш топтық көшеде дала жоғары жерлерге тасып кетеді. Айдаһы мен жаздғы №1-йж қоғамында бірдейді." Мысалды орындау арқылы осы ақпарат арқылы, біз маралдардың орналасушы аймақтарымен байланысты, олардың көшу табиғи, алған өнімдері мен орналасуы қатты маңызды себептерімен түсініктілікті анықтаймыз.

в) Мәтінде берілген ақпарат арқылы мына сұраққа жауап беріледі: "Маралдың тапқырлығынен неше жасалады?" Мәтінде бізге маралдың тапқырлығының қандай табылатындығы айтылған жоқ, сондықтан біз мәтінде алдын ала оны тапсыру қаралмайдық.

Сондықтан, алдыңғы сұрақтар бойынша, мәнінше пішімде жасалған ақпаратты қалдыраткан жоқпыз. Тіпті осындай тапсыруларымен қоғамдықтарды қормаңыз, синдірімді оқыту, өзара ағымды алу және мысалдар алдын алуыңыз керек. Текшерім алдында мәтінді көбейтіңіз, онда неше бізге ақпарат берілетіндігін санап алатындығын еске салыңыз. Кез келген есеп немесе сұрақ үшін осы принципті бақылаңыз және сіз шекараларыңызды пайдаланып, белгілі бір дәрежеге жету үшін шығарманыңызды жүзеге асырыңыз. Дербес пысызданған, шығарма берілетін сұрақтарға жауап беретін "Наурыздан келіп, Тіреуліғе кетеді..."-дегі өзіне мәтін пайда жасауға өз құдіретін Учитель"ге рахмет. Шын жүректен қарасызба, сізге жаман өмірлер!