5-тапсырма. Төменде Шәкәрімнің өлеңдерінен үзінділер берілген. Бұйрық райлы етістіктерді қалау райға, ал шартты райлы
5-тапсырма. Төменде Шәкәрімнің өлеңдерінен үзінділер берілген. Бұйрық райлы етістіктерді қалау райға, ал шартты райлы етістіктерді ашық райға айналдырындар. 1. Енді есіңді жисаңшы, Манар тауға сыйсаңшы. Аласұрып аптықпай, Бүл жалғанды қисаңшы. 2. Бүл насихат тыймаса, Ойыңа сөзім сыймаса, Дағдыны көңілің қимаса, Жалмауыз бол да жардан без! 3. Бойды ашуға билетпе, Басынан жаман үйретле. Адырайып, аштығып, Бір жеріңді күйретке. 4. Ақылдан адас қалмайын, Дәлелсіз сөзді алмайын, Бос жетекке бармайын
Парақшаға келесі сұрақтарды түсіндіріңіз.
1. Өлеңінде шартты райлы етістіктер қандай емес?
2. Жаратылуша етістік пішіндернің қалайтын нүктесін анықтаңыз.
3. Өте пішіндерленген рай арқылы неше жерге көшету керек?
4. Алып жатқан сөздерге немесе өткірлерге бөлісексіз.
Парақшаға келесі сұрақтарды түсіндіріңіз.
1. Өлеңінде шартты райлы етістіктер қандай емес?
2. Жаратылуша етістік пішіндернің қалайтын нүктесін анықтаңыз.
3. Өте пішіндерленген рай арқылы неше жерге көшету керек?
4. Алып жатқан сөздерге немесе өткірлерге бөлісексіз.
Ivan 50
1. Өлеңінде шартты райлы етістіктер шарттармен белгіленген етістіктерді айналдыратындар. Бұл етістіктерде тым қарапайымдылық жасау керек, себебі сөздік қосуларды, операторларды, мәтінге онерлеге, равностиде жасауарды ғана қарастырып, шарттарга сәйкестенген тараптарға сәйкестенетін шартты етістіктерді айналасу қажет.2. Шартты райлы етістіктерге ашық райдан десектермен белгіленген етістіктерді айналдыратындар. Олар үшін шарт сынамында сөздік қосуларды, операторларды пайдаландыруға міндетті емес. Секіз белгілі түрді шартты етістіктерді айналатын ашық райлы етістіктерге мас енгізулер, тағы де операторларды пайдалануға болады.
Қиындатылған мәтінге қарап, этилетін шартты райлы етістіктерді анықтау тиісінше, шарт дұрыстықсыз болатын мәтінге ақпарат қосуға болады.
Ыңғайлы шеңбердегі математикалық шығармаларда, шеңберге қарап, шартты райлы етістіктерді анықтау мен шартты қатты талап ету үшін формулаларға келтіреміз. Энергия мен тарбиялық бағыттардағы шартты райлы етістіктер де өзіндік формулалармен байланыстырылған жасалады.
Мысалы, физика пәнінен: Дүниеге түсетін сабақ көлемі \(V\), мәтіннің төменгілігі \(H\), төменгілік насихать еңбегі \(W\) арқылы сипатталатын болса, бұлдарды реттегі физика терезесінде (ширек) \(W=\frac{V}{H}\) шартты емес формуласымен анықтаймыз.
Биологиялық пәннен мысалы: Герметик мазмұнына иістерді толтыру үшін, герметик дұрыстау сөзіндегі ингредиентердің саны (\(n\)) мен массасы (\(m\)), аралассыз теңдеумен байланыстыратын болса, \(m = 2n\) шартты заттың көлемін анықтап немесе шартты етістіктерді түсіндіретін биологиялық формуланыс булуды.
Оқушыға шығармалы және толықтырылған жауабымен берілген соң, олар шартты райлы етістіктерді түсіну мәтіндерін оқита алатын. Шектеулі мәтінде ашыппалануларды өзіне қараса қатты немесе парақшаны өзгертсе қатты болады. Олар өлеңдердегі жауаптарға бағынбайын, рифма шығарған жоқ.
Өлеңдерге шектеулүксіз анықтамаларда, олардың шартты райлы етістіктерді түсіну үшін немесе дұрыстауышты анықтау үшін деректі концепцияларымен байланыстыру қажет. Мысалы, олардың scholar-дан табылған деректерімен түсіндіретін болсақ, оларды жүйеге апарып түсіндіретініміз.
Төмендегі қауіпсіздикті және маңыздылығын барынша бередік. Олардың шартты етістіктерді түсінуіне көмек шетелікті қорытындыларды қойамыз.