1) «Құтты білік» дастанының басталуы қалай аталады? 2) Композициялық талдауда «Құтты білік» дастанының байланысуын

Baska

68

1) Дастан "Құтты білік" басталуын "Құтты білік" сөзінен берілген. "Құтты" сөзі "отырарлықпен, білікпен, білікті, тиімді" артқы сөз деген мағынасын береді. "Білік" сөзі де "білім, дағдысыздықсыз болатын табиғатты атау" деген мағынасын иесінің дағдысымен көрсетеді.

2) Композициялық талдауда "Құтты білік" дастаны байланысуын талдау жасаймыз. "Байланысу" деген сөз "араласу, бір-бірмен қатынасу, қатынасу, қосымшауы" деген мағынасын береді. "Құтты білік" дастанының байланысуы әр түрлі персонаждардың көзімен байланыстыр, олар арасындағы өзара байланысты, салыстырғыштары болады.

3) "Құтты білік" дастаны кездесетін даму кезеңдерін талдау жасаймыз. Даму кезеңдерін талдау құтты біліктің белгілі дамуларын, оның өзгерістерін, салыстырмаларын, төменде жасалған ретінде көрсетедіміз:

- Первый даму кезеңі: "Құтты білік" дастанының танымалығы мен мазмұны анықталады.
- Второй даму кезеңі: Әліппе-әлевтті, оңтайлы-даңқтайлы, мылты-мырылты түрінде даму жеткіліктері шығарылады.
- Третий даму кезеңі: Атаулы персонаждардың шығарылуы, өзара өзгерістері көрсетілады.
- Четвертый даму кезеңі: Диалогтар мен диалогтар арасындагы өзгерістер талдаулайды.
- Пятый даму кезеңі: Байланысу және толықтыру қаптасына байланысты жаңа персонаждардың көзін шығаруы жасалады.

4) "Шиеленісуі" деген термин "Құтты білік" даставына қосылуды талдау жасаймыз. "Шиеленісуі" деген сөз "өзге салу, өзгерту, өзгертуді қайтарады" деген мағынасын береді. "Құтты білік" дастанында "шіеленісуі" деген термин даму кезеңдеріндегі өзгерістер мен айырымдамалардының табиғатына, ізгілікке, даму топонимdek өзгертуге байланысты талдау жасалады.

5) "Шарықтау шегі" деген концепцияны "Құтты білік" дастанының бірілген құрылымына қатыстыру талдауында айтып жатасыздар. "Шарықтау шегі" деп, дастандағы қазба мүсіндері мен мақсаттардың бірілуін, іштетілуді, даму кезеңдерін бірыңғай түрде жарияландыруды көрсетедіміз.

6) Мұғалім көмегімен бірге қатыстыру қызметінде "Құтты білік" дастанының тақырыбын жекеше талдау жасаймыз. Тақырыпты еске саларыңыз, оның мақсаттарын, мазмұнын, шығару нұсқасын, даму кезеңдерін, байланысуын, концепцияларын және басқаларын мұғаліммен Сізге қатысатын шарт жасаймыз. Мұғалім дастанға кету бағытын, оның мақсаттарын, оқушының бастауын, оқушының оқушылығын және басқаларын білу және тілсерлеп айтуға көмек көрсетеді. Ол өзі де оқушының ойлауын, талаптарын сұрауға көмек көрсету мүмкіндігін қамтамасыз ету.