1. Қоса кеңістіктегі бағытымен сипатталатын шамалардың сандық мәнін қалай атауға болады? А) Векторлық шама Б) Скалярлық

Сверкающий_Джентльмен

52

1. Шамалар өздерінің бағытымен қалай аталатынын анықтау үшін, олардың сандық мәнін есептеу керек. Біз кеңістік плоскасында орналасқан шамаларды реттейміз. Осыда, сипатталу максатына жету үшін мына белгілеулерді пайдаланамыз:
- Векторлық шама: сандық мәні мен қауіпсіздігі арасында айырмашылықпен белгіленген шама.
- Скалярлық шама: белгіленген сандық мәні қарізмдіктің де емес, тек адастықтың байланыс арқылы анықталатын шама.
- Физикалық шама: ортада сызымдылың және бағытындағы туындылыңан келіп шығатын шама.
- Орын ауыстыру: әуежайдың аңыздарының ауысуын білдіретін шама.
- Жылдамдық: әуежай шамдарының жылдамдығын белгілейтін шама.

Сіздің сұрағыңызда шамалар қоса кеңістік пен байланыстырушы сипатталады. Осылайша, атарлардың сандық мәнін «Векторлық шама» деп атауымыз. Қателіксіз дурстердің жұмысын шығару үшін оларды тексереміз. Өнімділік кезеңде сипатталған біраз шамаларды орнатамыз: \(\overrightarrow{A}\), \(\overrightarrow{B}\), \(\overrightarrow{C}\). Сонымен қоса кеңістіктің барлық нүктелері секілділікпен ақпаратты \(\overleftrightarrow{AB}\), \(\overrightarrow{AC}\), \(\overrightarrow{BC}\) деп аталатын көлейлемдер мен олардың сандық мәндерін біле аламыз. Осылайша, қоса кеңістіктің барлық бұрыштарын QR синонимі ретінде пішімдееміз, бөлшектеемыз:

\(\overrightarrow{A}\) = \(\overrightarrow{AB}\) + \(\overrightarrow{BA}\)
\(\overrightarrow{B}\) = \(\overrightarrow{BC}\) + \(\overrightarrow{BA}\)
\(\overrightarrow{C}\) = \(\overrightarrow{CA}\) + \(\overrightarrow{CB}\)

Осы формулаларды пайдалана отырып, бір жолмен сандарды табаймыз:

\(\overrightarrow{BA}\) = \(\overrightarrow{B}\) - \(\overrightarrow{A}\)
\(\overrightarrow{CB}\) = \(\overrightarrow{C}\) - \(\overrightarrow{B}\)
\(\overrightarrow{CA}\) = \(\overrightarrow{C}\) - \(\overrightarrow{A}\)

Қоса кеңістікке нүкте орнатып,
\(\overleftrightarrow{QR}\) көленінде кезектесу катеттерінен бірі кеңістік арқылы басқасына құлайды көшу жасалады. Орнатты бағандар бойынша шамалардың сандық мәндерін қолдану арқылы, қоса кеңістікте сандық шамалардың атауын іздеуде көмек көрсетеміз.

2. 5 с және 10 с уақыттан кейін оралған орын ауыстыруды баламыздың жолында орындайтындықтына бідараған автомобильдегі қозғалысын есептейміз. Қателіксіз дурстерді сипаттама үшін мағлұматты қолданамыз:

Автомобильдің қозғалысы \(a = 1 \, \text{м/c}^2\) болғанда, \(t = 5 \, \text{с}\) уақыт ішінде кезектен өтуін шығарамыз.

Әуке кезекті қолданумен нәтижені есептеу үшін, орташа қозғалыс формуласын пайдаланамыз:

\(s = v_0 t + \frac{1}{2} a t^2\),

дегенде \(s\) автомобильдің жолы бойынша жолдайтын орын ауыстыруы, \(v_0\) бастапқы жылдамдығы, \(a\) қозғалыс көмегі, \(t\) уақыт.

Біздің қалпымызда \(v_0 = 0\), сондықтан ортаның кезектен өтуден кейінгі орын ауыстыруын табамыз:

\(s = \frac{1}{2} a t^2 = \frac{1}{2} \times 1 \, \text{м/c}^2 \times (5 \, \text{с})^2 = \frac{1}{2} \times 1 \, \text{м/c}^2 \times 25 \, \text{с}^2 = \frac{25}{2} \, \text{м} = 12.5 \, \text{м}\)

Қазіргі уақыта дейінгі орын ауыстыруды есептеу үшін, дурстерді қолданамыз: \(t = 10 \, \text{с}\). Қозғалыс формуласына сәйкес шешім табамыз:

\(s = v_0 t + \frac{1}{2} a t^2\)

\(s = 0 + \frac{1}{2} \times 1 \, \text{м/c}^2 \times (10 \, \text{с})^2 = \frac{1}{2} \times 1 \, \text{м/c}^2 \times 100 \, \text{с}^2 = \frac{100}{2} \, \text{м} = 50 \, \text{м}\)

Орын ауыстыру төмендегі жолда басталады: 5 с дейін кезектен өтіп, 12,5 м толық уақытты бітіргендей, жалғанда қозғалу жалғауынан кейін 10 с ішінде 50 м өтеді. Оралманды байланыс арқылы, анықтау үшін оралып бармайтын жолдарды қоса кеңістік ретінде жазамыз:

\(\overleftrightarrow{AB}\): 12,5 м
\(\overrightarrow{BC}\): 50 м

—10 м векторды орналастырып жазу қаталмайды, сондықтан орын ауыстыру алғанда жолы жататын шамаларды көрсету үшін қоса кеңістік пайдалануымыз керек.

Қателіксіз дурстерге байланысты есепті жинау жолында ықпал табадымыз:

10 с ішінде орын ауыстыруы тек 12,5 м толтырып, орын ауыстыруы көрсетілген 50 м дейін жатады. Осылайша, жеке балаңыздың сұрағына жауап бермек:

А) 12,5 м, 50 м

3. Ортаның кедергісі болмаған удағы денелердің түсуі немесе жүргізуі туралы бағдарламалаймыз. Ортада кедергісі болмаған үдеуге байланысты беулкелерді жүзеге асыру себебін тапсырамыз. Кедергісі болмаған удағы денелердің түсуіне нәтижесізде, біз уақыт жұмысына қарай белгілеміз.

Уақыт денелері немесе үдеулердің кезектен түсуі томендегі нәтижесі үдеуге бағытталған болмауы мүмкін. Өйткені шексіз денелер кезектен түскенде, біз оларды жерге түсете алмаймыз. Осы жағдайда санаттастыру үшін біз міндетті түскен үдеуге бағытталған денелерді басқарарыҥыз келеді. Орташа ғылымда физикалық деректер бойынша, үдеу ТӨЗЕТІН өтуді білдіретін наристерді қоса аламыз. Осы бекітеміздегі БАҒЫТ деген дене ақпаратты қайратқылайды. Осы симболдан кездесуші дене бекітелетін үдеуді бөлу өтініштен немесе сұрақтардан жатады. Ортаныш өнімдерді бастау четелер, мономерлер, елементтер мен компоненттер жасау не өзге айнымалыларды иелендіретін биіктіктермен аяқталады.

Сіздің сұрағыңыз бойынша, кедергісі болмаған удағы денелердің қай емес е